Также не будем тыкать пальцем в одних лишь поляков и идеализировать литовцев. Вот мемуары белоруса, католика, национального активиста, уроженца Виленщины, закончившего медицинский факультет в Виленском университете и работавшего врачом-гинекологом в Вильне в момент передачи Виленского края Литве. Позже он имигрировал в Австралию и написал там мемуары, которые тоже насквозь пропитаны ненавистью к литовцам, когда речь заходит о них, но там ненависть другого характера:
Про 1939-1940:
Хутка пайшлі новыя парадкі. Старых жыхароў, Палякаў і Беларусаў, выкідалі з гарадзкой управы, чыгункі, прадпрыемстваў і ўстановаў, школьніцтва, адміністрацыі. Іх месца займалі малапісьменныя наезьнікі. Хутка яны павывешвалі свае шыльды, пазьмянялі назовы вуліцаў на свой лад. Зразу ўвялі жамойцкую мову ўва ўсе ўрады і ўстановы. Цяпер Вільня сталася нямой: усюды патрэбны быў перакладчык. Людзі наракалі, клялі, бунтаваліся, што ня могуць згаварыцца ў сваім родным месьце ў сваіх сама пільных жыцьцёвых справах.
Каб прысьпяшыць веду мовы новае ўлады, давялося арганізаваць адумысныя курсы ўва ўсіх раёнах места, куды ў прымусовым парадку заганялі кожнага, хто нейдзе трымаўся на нейкай працы. Каб апанаваць віленскія касьцёлы - апрача касьцёлаў сьв. Яна й сьв. Казімера, што ім пераказала курыя - яны тварылі шаўліскія ды студэнцкія баёўкі, падыймалі бойкі ў Вострай Браме, у Катэдры, ды іншых сьвятынях. Баёўкам заўсёды памагала паліцыя, якая хапала мужчынаў, жанчынаў і дзяцей, садзіла іх у турмы ды зьбівала. Падобны тэрор праводзіўся й па занятых Жамойцамі мястэчках Віленшчыны. Гэткага зьдзеклівага глуму нявіннага аўтахтоннага жыхарства мне больш нідзе не давялося бачыць, хоць зьведаў я паўсьвету.
При немцах:
Хоць нямецкія ўлады загварантавалі БНК і беларускаму жыхарству Вільні правы на нацыянальна-культурнае жыцьцё, ды цяпер даводзілася вясьці змаганьне з асьлепленымі ашалелым шавінізмам Летувісамі за кожную драбніцу. Яны абкрадалі ўсіх і ўсё, дзе толькі дарваліся, нікога нідзе не дапускалі, справы перад нямецкімі ўладамі тармазілі, хвабрыкавалі ўсякія даносы, як сама тыповыя нявольнікі выслужваліся перад Немцамі, выконвалі ролю катаў і экзэкутараў, асабліва на жыдоўскім жыхарстве, на масах зьняволеных і арыштаваных па турмах.
Я асабіста меў магчымасьць сустракацца зь іхнымі дзеячамі ў розных афіцыйных, прыватных і тайных гутарках і прыходзіў да аднаго выснаву: з гэтымі непапраўнымі шавіністымі ніхто ніколі не дагаворыцца.
Доўга мы змагаліся за права на выдаваньне беларускай газэты ў Вільні. Жамойцы ўвесь час вылазілі са скуры, каб не дапусьціць да яе друку. Урэшце мы пераканалі Немцаў, што гэткая газэта будзе паказьнікам прыхільнасьці беларускага жыхарства да Немцаў, ды адначасова будзе сьветчыць аб нямецкай спагадзе беларускай нацыі ў «новым парадку» Эўропы. Пасьля гэтага быў дадзены дазвол на выдаваньне тыднёвіка «Беларускі голас» ды была прыдзеленая на гэта папера. Аднак Летувісы кралі нашую паперу, давалі нам благую друкарню, ды ставілі іншыя перашкоды.
Калі-ж усе гэтыя перашкоды былі ліквідаваныя й газэта пачала рэгулярна выходзіць пад рэдакцыяй пісьменьніка Франьцішка Аляхновіча, паўсталі новыя перашкоды: Жамойцы ня прыймалі нашай газэты на пошту, у прадажныя стоішчы. Прыйшлося арганізаваць сваю «пошту» й свае кіёскі. На правінцыю развозілі «Беларускі голас» 13 нашых кур'ераў-кальпартэраў.
К слову поляков он тоже не котировал. Мол душили белорусское дело, эксплуатировали народ и ресурсы, Варшава для него была чужим краем, а мобилизация белорусов в польскую армию в сентябре это чужое войско и чужое дело.
Т.е. способы и действия новой литовской администрации по обратной литуанизации региона вызвали у даже нелояльного к полякам человека ненависть на всю жизнь. И явно это не Советы его подбухторили. Думаю, у родителей многих виленских "поляков" похожая ситуация.
Резюмируя - все хороши, а антагонизм возник задолго до прихода Советов.