26 ответов в этой теме

[Volgost]

Беларускія архетыпы — дуда

Так вялікі беларускі песняр Янка Купала ў вершы “Дудар” (1910) апяваў гучанне музычнага інструмента — дуды, які вякамі ўвасабляў нязломны беларускі дух, паэтычнасць і ўзнёсласць душы беларуса. Цікава, што Купала ў вобразе музыкі-дудара выводзіў не толькі носьбіта старажытных народных традыцый, але і постаць захавальніка народнай мудрасці і летапісца старажытнай гісторыі нашага народа. Нагадаем, што верш з’віўся ў пачатку ХХ стагоддзя. А ўжо напрыканцы яго энцыклапедычныя даведнікі сцвярджалі: “Апошняе выкананне на дудзе зафіксавана ў Полацку ў 1951 г.”[1]. Але тут нешта не сходзілася, бо, напрыклад, у Музеі старажытнабеларускай культуры захоўваецца асобнік дуды, выраблены майстрам з Чэрвеня І.Лычкоўскім ў 1970-х гадах[2]. Цяжка ўявіць сабе майстра, які б ствараў дуды не для грання, дый сам не валодаў сакрэтамі выканаўчага майстэрства дудароў мінулага. Значыць, традыцыя не перарывалася значна даўжэйшы час, чым цвердзяць афіцыйныя крыніцы. А таму, відавочна, існуюць усе падставы для адраджэння старадаўняй традыцыі грання на гэтым унікальным інструменце.

Напэўна, так, ці трохі інакш, разважаюць сёння тыя, хто імкнецца вярнуць у нашу свядомасць, у наш музычны побыт гэты цудоўны, ні з чым не параўнальны па гучанню беларускі інструмент — дуду.Але на гэтым шляху піянераў сучаснага грання на дудзе чакае шмат праблем, нечаканасцяў і адкрыццяў…Пра іх і пра шмат што іншае, датычнае гісторыі беларускай дуды, мы сёння размаўляем з мастаком, адным са стваральнікаў Цэнтра этнакасмалогіі “Крыўя”, даследчыкам беларускай дуды , выканаўцам Тодарам Кашкурэвічам.

Спадар Тодар, распавядзіце, калі ласка, пра гісторыю дуды ў Беларусі: адкуль яна прыйшла на нашыя землі, у якіх выпадках яна выкарыстоўвалася, якія сакральныя функцыі, калі такія былі, яна выконвала?

— Дуда ў Беларусі была вельмі сімвалічным інструментам.Усё ХІХ стагоддзе, дый і ў пазнейшыя часы, тагачасныя пісьменнікі ўзносілі дуду да ўзроўню сімвала. Нават псеўданімы сабе выбіралі адпаведныя, кшталту, “Беларускі дудар” (А.Вярыга-Дарэўскі), назву інструмента выкарыстоўвалі і для стварэння запамінальных вобразаў, выдавалі кнігі з назвамі “Дуда”, “Дудар Беларускі”…

А быў распаўсюджаны інструмент і ў больш раннюю эпоху па ўсёй тэрыторыі Беларусі (ёсць выпадкі фіксацыі дуды ў ХVІ-ХVІІ стагоддзях і ў Пінску, і ў Слуцку, а ўжо ў ХІХ стагоддзі — збольшага на тэрыторыі Паўночнай Беларусі.

Наконт таго, адкуль прыйшла дуда, то міфалагічныя матэрыялы, звязаныя з гэтым інстументам,сведчаць пра тое, што дуда якраз ніадкуль не прыйшла! Увогуле, такое пытанне адносна дуды, некарэктнае, бо вельмі часта ў нас даследчыкі і розныя зацікаўленыя людзі пытаюцца пра тое, адкуль тая ці іншая з’ява прыйшла. А вось ніадкуль не прыйшла, як і людзі, што насяляюць нашую краіну. Паводле беларускіх міфаў, наш народ жыве тут ад пачатку свету. Прынамсі, так пра тое сведчаць міфы і… антраполагі, якія сцвярджаюць нязменнасць фізічнага тыпу беларусаў, найменей ад эпохі каменнага веку. Тое ж самае і з дудой.

Увогуле ж, дуда не зусім музычны інструмент, такі як, напрыклад, цымаблы, ці скрыпка, бо яна настолькі шчыльна ўпісана ў рытуальную і абрадавую практыку дахрысціянскіх часоў, завязана на беларускім каляндары, на каляндарных святах і святах жыцця (народзіны, вяселле,пахаванні), што навуковец, які рэканструюе паводле гэтых фактаў яе міфалогію, прыходзіць да высновы, што дуда ўзнікла ў самыя старажытныя часы і з’яўляецца ў пэўны сэнсе “рэінкарнацыяй ” ахвярнай жывелы—казы альбо казла, якую прыносілі ў ахвяру на Каляды. Зафіксавыны тэксты, ў якіх пра гэта літаральна гаворыцца: “Не бойся, козачка, стральцоў-малайцоў, а бойся дзеда старога, ён цябе забіе, шкуру злупя, дуду пашыя.” Менавіта гэтая каза, ці, у пазнейшыя часы, ражаны, скамарох, што выраджаўся ў казу пад час калядных абыходаў і якую тэатральна забівалі, безумоўна, і ёсць ахвяра, з якой рабілася дуда і на якой гралі на святы. Таму гэта быў інструмент, што меў найвышэйшы сакральны статус, як рэч, зробленая з ахвярнай жывёлы.

Дуда выкарыстоўвалася ў абрадах, звязаных з асноўнымі момантамі жыцця чалавека. Абавязковым была прысутнасць дудара на хрэсьбінах (рытуальнае нараджэнне), на вяселлі (рытуальнае пераўвасабленне ў статус дарослага, сталага чалавека), ну і, магчыма, на пахаванні (рытуале пераходу чалавека ў іншы свет, прынамсі, летапісныя матэрыялы пра гэта даюць згадкі. Пра сакральны статус інструмента сведчаць касмаганічныя дударскія тэксты, у якіх у пэўных сімвалах апісваецца пабудова свету, як яе разумелі нашы прашчуры. І дуда, і дудар там прысутнічаюць і займаюць істотнае мейсца. Гэта ўнікальная з’ява ў Еўропе, бо ні ў воднай традыцыі, дуда так не міфалагізаваная, як ў Беларусі.

Нажаль, да нас не дайшло амаль аніякіх фактаў пра тое, як дуда гучала, якая была манера грання, хаця апошнія музыкі-дудары жылі не так даўно. Гэта мы высветлілі падчас экспедыцый з маім сябрам і калегам А.Ласём, якія мы ладзілі ў 1999-2000 гадах. Беларускія этнамузыказнаўцы “пахавалі” дуду яшчэ ў даваенным перыядзе, а самі не далі сабе справы гэта праверыць і мэтанакіравана прайсціся з экспедыцыямі па тэрыторыі Беларусі.

Тодар, ці укладываўся сакральна-сімвалічны сэнс ў вобраз інструмента?

— Так, безумоўна. Тут можна гаварыць пра асобу дудара з дудою, як пра адпаведнікаў пэўнай міфалагічнай пары. Гэта магчыма ў такім выглядзе: сам дудар атаясамляўся з Грамоўнікам, Пяруном, а дуда-каза з гаспадаром падземнага свету Вялесам, што часта ўвасабляўся ў казлападобнай іпастасі. І тут мы бачым, як спачатку Пярун рытуальна забівае казу, робіць з яе дуду падчас Калядных святаў (узгадайма песню “Саўка ды Грышка ладзілі дуду…”, так і потым грае на гэтым інструменце, дудзіць, што, безумоўна, уяўляецца само па сабе сакральным актам. Тут дарэчы будзе сказаць, што адна з дыялектных формаў назову музыкі-дудара гучыць, як ДУНДАР, што перагукаецца з літоўскім эпітэтам бога-грамоўніка – DUNDULIS, ад dundeti “грымець”, і з назовам таго ж бога ў старажытных германцаў – DONNER. Таму можна дапусціць, што ў старажытнасці дудары маглі быць часткай жрэцкай (валхвецкай) карпарацыі, былі адным з валхвецкіх станаў.

Матэрыялы па гэтай тэме сведчаць пра тое, што акрамя інстытуцыянальных абавязкаў, валхавец мог займацца і рамёствамі: быць пчаляром, кавалём, шаўцом…Бо ўсе гэтыя старажытныя тэхналогіі маюць у аснове сваёй сакральнае значэнне — пераўтварэнне нейкай прыроднай стыхіі ў элемент космаса. Без сумневу, дудары былі гэткімі беларускімі магамі — валхаўцамі, практыка, якіх мае шмат супольнага з тэхнікамі шаманізма. Пра гэтае сведчаць дударскія тэксты, поўныя магічнага сімвалізма і сакральнасці.

Ці засталіся ў Беларусі аўтэнтычныя дудары, якія маглі б перадаць зацікаўленым гэтай з’явай асобам свае навыкі, ці памятаюць беларусы такі інструмент — дуду?

Нажаль, у Беларусі аўтэнтычных дудароў не засталося. Апошнія музыкі памёрлі 30–40 гадоў таму. Ад былой велічнай традыцыі застаўся толькі адзіны нотны запіс дудовага найгрыша. І гэта для тых, хто займаецца рэканструкцыяй традыцыі з’яўляецца сапраўднай трагедыяй. Бо на якой падставе аднаўляць манеру выканання на дудзе? Кожная традыцыя мае вельмі характэрныя тэхнікі выканання. Узяць выканаўцаў з Шатландыі, з Ірландыі, Балгарыі, Чэхіі, Польшчы, то манеры грання іх розняцца як неба і зямля! А ў тэхніцы грання як нідзе праяўляецца душа, тэмперамент, псіхалогія народа.

Даводзіцца шукаць адказы на гэтыя пытанні ў розных месцах. Мы аналізуем манеры грання, уласцівыя суседнім традыцыям. А вось мой сябар і калега Аляксандр Лось знайшоў сляды дударскага грання ў некаторых узорах народнай скрыпічнай традыцыі. Незвычайная насычанасць фаршлагамі, наяўнасць бурдону, неўласцівая для скрыпічнай тэхнікі пастаноўка пальцаў і іншае. У справе рэканструкцыі беларускай традыцыі сёння мы рухаемся і ў гэтым напрамку.

З А.Ласём у 1999-2000 гадах мы зладзілі тры экспедыцыі з мэтай відэа-фіксацыі слядоў дуды на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Мы запісалі ўспаміны людзей, ў свядомасці якіх захаваўся вобраз гэтага інструмента. Такога ўнікальнага матэрыялу мы запісалі аж 18 гадзін, што дастаткова для стварэння паўнацэннага дакументальнага фільма.

Для ўсіх тых, хто займаецца рэканструкцыяй і вырабам саміх інструментаў вельмі важна мець узоры, паводле якіх гэтыя інструменты ўзнаўляюцца.У Беларусі даставерна існуюць два асобнікі аўтэнтычных дудаў. Адзін знаходзіцца ў Лепелі, інструмент, што належыць да мясцовай лепельскай школы вырабу дудаў — з вытанчаным эстэтычным выглядам, з аздобай металам. Большасць інструментаў , характэрных для Беларусі, знаходзяцца ў музеях Літвы, Латвіі, Расіі хоць расіяне не мелі такога тыпу дудаў. Мэтай майго доследу, а пасля і кнігі, з’яўляецца фіксаванне і стварэнне каталогу ўсіх інструментаў, якія знаходзяцца ў музеях гэтых краін, а, таксама, мартыралогу ўсіх вядомых нам беларускіх дудароў.

Пасля завяршэння нашых экспедыцый можна сказаць, што ў Беларусі з’віўся і трэці аўтэнтычны інструмент. І адбылося тое з незусім вясёлымі эмоцыямі. Гэтая дуда захоўвалася да 1997 года ў доме сваякоў музыкі Квецькі Сцеся, які быў вельмі вядомым у наваколлі і, нават, быў да вайны запрошаны граць на ВДНГ у Маскву. Але ўнук музыкі выкінуў рэліквію на сметнік, калі пераносіў дзядоўскую хату на новае месца. Учынак ганебны не толькі ў дачыненні да нашай спадчыны, але, перадусім, ў дачыненні да свайго рода. Бо гэта непавага да сваіх асабістых каранёў. Чалавек мог перадаць інструмент у музей, як гэта зрабілі нашчадкі дудара ў Лепелі, але…

І тым не менш, мы адшукалі рэшткі гэтай ўнікальнай дуды! Яна ўяўляе сабой такі рэдкі “брутальны” тып інструмента з вялізарным рагаўнём, абабіты каванымі металічнымі палосамі з шыпамі.Гэтая знаходка падцвердзіла інфармацыю этнографаў ХІХ стагоддзя пра тое, што інструмент мог паслужыць дудару і ў больш празаічных мэтах: пад час боек на вяселлях той мог выкарыстаць сваю “каханую” ў якасці зброі для абароны.

Знаходка навяла нас на думку стварыць такі ўзор hеavy-metal-дуды, які можна было б выкарыстоўваьць у праектах, звязаных з экстрэмальнымі плынямі беларускай рок-музыкі.

Дык у чым жа вам, спадар Кашкурэвіч, бачыцца асноўнае адрозненне беларускай дуды ад аналагічных інструментаў краін-суседзяў?

— Трэба сказаць, што амаль кожная еўрапейская, часткова азіяцкая краіны, фіна-угорскія народы мелі свой тып дуды.Агульнай рысай гэтага інструмента з’яўляецца рэзервуар для паветра — скураны мяшок, ці зроблены з гарбуза, ці з бычага пухіра. У мех устаўлены бурдонныя трубкі, па-беларуску “гукі”, якіх магло быць ад адной да шасці штук, і адная, альбо дзве меладычных трубак-жалеек з адтулінамі.

У кожнай краіне існаваў свой тып інструмента і адрозніваліся яны і колькасцю бурдонных трубак, і тым як яны пастаўлены — дагары ці долу, з аднага месца яны выходзяць ці з розных…

Беларуская дуда адрознівалася ад гэтых тыпаў, мела свой адметны выгляд і гучанне.І трэба адзначыць, што тып інструмента, які характэрны для Беларусі, быў распаўсюджаны і ў Літве, і ў Латгаліі — дакладана на тэрыторыі Вялікага княства Літоўскага (Латгалія і Інфлянты доўгі час уваходзілі ў склад ВКЛ). І таму я быў бы схільны называць нашую дуду літвінскай (маючы на ўвазе агульную культурную спдачыну Княства) ў тых ці іншых этнаграфічных адметнасцях, як то літвінская дуда з Полаччыны, літвінская дуда з Дзвінска, літвінская дуда з Коўна…

Трубкі для дуды звычайна рабіліся з дрэва, а ражкі — з сапраўднага каровінага ці казлінага рога. Адметнасцю беларускіх дудаў было тое, што ражкі выразаліся з дрэва, часта з бярозы-чачоткі, і перадаваліся ў спадчыну нашчадкам дудара, саму ж дуду клалі ў труну разам з музыкам. Бывала паветраны рэзервуар вырабляўся не толькі з казы, але і з барсука ці са скуры цяляці. Гэта магчыма было звязана з разбурэннем у больш познія часы старых міфалагічных схемаў.

Ці падабаецца вам тое, як адраджаецца дуда і выканаўчая традыцыя ігры на гэтым інструменце ў сённяшняй Беларусі?

— Рэканструкцыяй дуды ў Беларусі займаюцца цяпер шэраг асобаў: мастак, музыка, даследчык і майстар музычных інструментаў А.Лось, ва Ўніверсітэце культуры спадар Кульпін, а таксама спадар Гром з “Крупіцкіх музыкаў”, А.Жура, які, нажаль, апошнім часам пераключыўся на ірландскую традыцыю.

Не карэктна крытыкаваць сваіх калегаў, бо сама па сабе з’ява рэканструкцыі нейкай музычнай традыцыі выклікае вялікую павагу. Але ў мяне ёсць пытанні да адпаведнасці рэканструкцыі інструмента аўтэнтычным узорам у дудах шэрагу згаданых майстроў. На мой пагляд гэта з’яўляецца адным з асноўных крытэрыяў. Дуда той, або іншай традыцыі можа быць больш ці меньш дасканалай, але яна мусіць адпавядаць іканаграфіі традыцыйнага інструмента, за што і будуць яе цаніць у ва ўсім свеце. Нажаль, некаторыя майстры парушаюць каноны, пры тым не заўсёды слушна.

Спадар Тодар, напэўна, можна гаварыць пра рэнесанс дударскай музыкі на Беларусі? Вунь, нават салісты аркестра імя Жыновіча на фестывалі “Маладзечна-2001” віртуозна выконвалі на дудах беларускія мелодыі…

— У пэўным сэнсе можна казаць пра рэнесанс дударскай музыкі ў Беларусі. Але ведаючы на якім узроўні вядзецца рэканструкцыя ў суседніх краінах, альбо на якім узроўні яна жыве там, дзе дударская традыцыя не перарывалася, то ў параўнанні з імі наш рэнесанс выглядае пакуль кволым. Але праца вядзецца і ёсць спадзеў…

Дуда выкарыстоўваецца беларускімі рок-гуртамі, гуртамі, якія выконваюць пост-фолк. Але некаторыя з іх не адчулі спецыфіку старажытнага інструмента і трэба шмат працаваць, шукаць, каб яна дала якаснае гучанне, каб надаць новыя фарбы сучаснай беларускай рок- і фолк-музыцы.

Я сам меў спробы супрацоўніцтва з рок-гуртамі, бо не супраць такіх эксперыментаў. Была спроба з гуртом “Vicios Crusade” запісаць адну песню і яна, на мой погляд, была ўдалай. Прадукт адрымаўся някепскі. Былі такія спробы і з гуртом “Aquamorta”. Мне хацелася б знайсці музыкаў, з якімі можна было б супрацоўнічаць, бо гэта вельмі цікава — дуда можа спалучацца з сола-гітарай, альбо замяніць ейную партыю з усімі ўласцівымі ёй “запіламі” і эфектамі. Такі інструментальны альянс надае вельмі цікавыя адценні гучанню гурта.

Вы, як даследчык гісторыі беларускай дуды, займаецеся экспедыцыйнай дзейнасцю, з’яўляецеся адным з заснавальнікаў Цэнтра этнакасмалогіі “Крыўя”…Напэўна, матэрыялу па тэмах, якія вас цікавяць, ужо назбіралася на капітальнае выданне ?

— Так вышла, што ад пачатку маіх зацікаўленняў дудой я мусіў заглыбляцца ў традыцыю і збіраць матэрыялы па гэтай тэме. Збіральніцтва — першы крок у даследніцкай дзейнасці. Я зразумеў, наколькі важна знайсці ўсе этнаграфічныя тэксты ХІХ стагоддзя, дзе згадваецца дуда і запісана тое, якую музыку ў тыя часы на ёй гралі.

Далей паўстала праблема рэканструкцыі рэпертуара, які раскіданы па ўсіх кнігах і зборах беларускага фальклору. Разам з калегамі вялі пошук аўтэнтычных інструментаў, аналізавалі іх канструкцыю, вялі працу па збору персаналіяў дудароў, якія жылі і гралі на нашых землях. Гэта вельмі істотна, так робіцца ва ўсіх краінах Еўропы.Усе гэтыя звесткі наштурхнулі мяне на напісанне кнігі, прысвечанай дудзе.

Выйшла на тое, што самай цікавай часткай маёй будучай кнігі стане відавочна артыкул па міфалогіі дуды. Бо, працуючы ў накірунку дзейнасці Цэнтра этнакасмалогіі “Крыўя”, маючы пэўны досвед стасункаў з такімі дысцыплінамі, як семіётыка, лінгвістыка, параўнаўчая міфалогія, мы сутыкнуліся з фактурай, звязанай з дудой, якая мае вельмі вялікае значэнне ў дахрысціянскай мадэлі сусвету.

Спадар Тодар, вы вядомы як адзін з арганізатараў Балтыйскага фэста дударскай музыкі—пэршай імпрэзы такога кшталту ў Беларусі, выступаеце з беларускім дудовым граннем у іншых краінах. Не шкадуеце, што Балтыйскі дударскі фэст не мае сёння працягу?

Спачатку дзейнасці Цэнтра этнакасмалогіі “Крыўя”, таксама майго захаплення дудою, узнікла эйфарычная задума — арганізаваць дударскі фэст тут, у Беларусі, запрасіць гасцей з Літвы, Латвіі, Швецыі, Шатландыі.

Але гледзячы з цяперашняга досведу мушу адзначыць, што той фэст быў, як кажуць, “сырым”, бо з нашага боку стан рэканструкцыі музыкі і ўзровень выканання быў не дастаткова высокім. Цяпер зноў з’явілася ідэя у бліжэйшай будучыні аднавіць гэты фэст, але, ужо са значна большым досведам і вышэйшым узроўнем.

Акрамя гэтага, даводзіцца мець выступы ў розных месцах, на фэстах. Для гэтага мы стварылі рухомую капэлу: А.Лось, Т.Кашкурэвіч і яшчэ некалькі музыкаў з Беларусі і Польшчы. Сустракаемся і граем беларускую і польскую музыку супольна. Маю пэўныя выступы, а, таксама, кантакты і сяброў у Літве, Латвіі, якія запрашаюць мяне з лекцыямі па гісторыі дуды ў нашых краінах. У нашых суседзяў стан даследаванасці гэтай тэмы яшчэ слабейшы, чым ў Беларусі. Шэраг дудаў маёй работы выкарыстоўваецца ў Літве.

Якім вы бачыце будучыню дударскай музыкі ў Беларусі і над якімі музычнымі праектамі, спадар Кашкурэвіч, вы маеце намер працаваць?

Вельмі хацелася каб з’явіліся факты густоўнай рэканструкцыі. Гэта самая першая мая мара, бо відавочная праблема нашага постфальклору – густ у інтэрпрэтацыі таго, што было ў этнічным асяроддзі.

Хацелася каб дуда праявіла сябе, напрыклад, у якасці інструмента вайсковага аркестра. Чаму б не! Мяне гэтая тэма вельмі цікавіла і я , нарэшце, знайшоў выяву малюнка ХVІ стагоддзя “Уезд караля Жыгімонта Аўгуста ў Данцыг”, дзе намаляваныя вайсковыя музыкі і адзін з іх грае на дудзе. Гэта ўжо істотны факт, на якім можна грунтаваць такія інавацыі!

Але трэба працаваць над пошукам рэпертуару. Бо не хочацца абапірацца на вайсковы рэпертуар ХІХ стагоддзя, які ўяўляе сабой рэкруцкія песні, з вялікім уплывам іншаземных традыцый. Пажадана знайсці больш архаічныя мелодыі і, дарэчы, пэўныя знаходкі ўжо ёсць: з калегам А.Ласём мы натрапілі на матэрыялы свецкай музукі ХVІ-ХVІІ стагоддзяў. Гэта вялікі масіў нотаў, тэкстаў з цікавай сярэдневечнай музыкай. Мяркуем, што сярод гэтых кантаў могуць быць нейкія ўнікальныя тэксты, кшталту, “Пахвалы на гербы гарадоў”, альбо на гербы магнатаў. І, канешне, хацелася б знайсці “Пахвалу” на герб Вялікага Кяства Літоўскага! Некалькі слоў пра планы ў справе запісу свайго альбома. Канешне, я мару выдаць з сябрамі першы альбом з беларускай дударскай музыкай. Але для яго стварэння мы шукаем найбольш аптымальную канцэпцыю. Першая з іх — спрабаваць рэканструяваць аутэнтычнае гучанне, запісаць увесь дударскі рэпертуар — падмурак традыцыі.

Далей, нас цікавяць пост-фальклорныя формы. Я асабіста спрабаваў граць з акардыяністам Ю.Міхайлоўскім з “Ліцьвіноў” і нам гэта спадабалася. Эффект аказаўся досыць цікавым. Дуда надае новы кантэкст акардэону, а акардэон — дудзе. Атрымліваецца нейкае буржуазнае гучанне—шляхетны настрой гарадскога паба з півам. Вельмі хацелася зрабіць рэальнасцю і такі арыгінальны праект. Акрамя гэтага, я мару сыграць і з джазавымі і рок-музыкамі. Але я маю свой погляд на тое, як павінна гучаць дуда ў рок-музыцы. Таму мусяць з’явіцца і музыкі, якія падзяляюць мае погляды і падыходы, хто шчыра зрузумее душу такога далікатнага інструмента — беларускай дуды...

Калі Тодар Кашкурэвіч завяршыў свой расповед пра шляхі рэканструкцы беларускай традыцыі, з’явілася магчымасць разгледзіць знаходкі — рэшткі ўнікальнай дуды і здымкі, што распавядалі пра іншыя экспдыцыйныя знаходкі і згадкі.

Бадай самым хвалюючым момантам нашай сутрэчы стала дэманстрацыя магчымасцяў дуд, якія рэканструюе спадар Тодар. На адной з іх –дудзе-мацянцы (ці муцянцы) музыка прадэмантраваў мне тое, чым розніцца адкрытая і закрытая манеры выканання на беларускай дудзе, шмат незнаёмых, але цудоўных мелодый нашага краю. Некаторыя з дударскіх найгрышаў я ўжо пазнаю: “А мой дзядзька дуднік быў”, “Саўка ды Грышка”…Напяваючы іх, я думаю пра той цуд, які адбываецца на нашых вачах, калі адраджаецца такая старажытная музыка і традыцыя. Значыць жыве памяць і душа нашага народа !

http://kryuja.org/ar...etypy_duda.html

[Volgost]

[Volgost]

[Ravnur]

Яўген Барышнікаў
«МЕСЦЫ САМЫЯ ДУДАРСКІЯ»: 59 СПРОБА КАРТАГРАФАВАННЯ ЗВЕСТАК АБ ДУДАРСКАЙ ТРАДЫЦЫІ «РЭГІЁНУ ВКЛ»

[Ravnur]

Понравился фрагмент весновой обрядовой белорусской песни "Вол бушуе, вясну чуе":
 

 

Но сейчас, в современном мире, на дуде играют всё, что только можно. Например, белорусская песня на основе ирландской мелодии, посвящённая героине восстания 1830 года Эмилии Плятер:
 

 

Или вообще танцевальная музыка:

 

[Ravnur]

Мастер-класс из 10 коротких видеоуроков по игре на белорусской дуде от Юрася Панкевича.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[Ravnur]

Впервые вчера услышал дуду/волынку в такой костёльной акустике. Был очень впечатлён, единственный минус, что на телефоне запись получается очень плохой.

 

[Ravnur]

Мелодии записанные в Полоцком районе в межвоенный период от музыкантов 1869 и 1871 года рождения:

 

 

[Ravnur]

Мелодии записанные в Полоцком районе в межвоенный период от музыкантов 1869 и 1871 года рождения

 

Эти ребята в кадре фильма "Песни и танцы белорусского народа" (Киножурнал "Советское искусство" №7, 1939):

 

 

[daster]

У грузин тоже есть дуда, и откуда она? может от кельтов галатов?

[varang]

ребята, музыкальные инструменты были у всех развиты не так сейчас, а широко. и дуды были широко распространены, и даже шаман-варган, который сейчас ассоциируется у большей части с Азией и Сибирью. он , например, был у всех, даже у скандинавов до последнего времени, у литовцев, белорусов и т.д.

[Ravnur]

У грузин тоже есть дуда, и откуда она? может от кельтов галатов?

 

Я думаю, она возникла ещё у первых скотоводческих (не путать с кочевническими) сообществ. Возможно, даже во многих местах независимо друг от друга. Это не rocket science.

[Ravnur]

Эти ребята в кадре фильма "Песни и танцы белорусского народа" (Киножурнал "Советское искусство" №7, 1939):

 

А вот десятисекундный фрагмент фильма. Целиком в открытом доступе не нашёл.

 

[Tora_sama]

К слову о дуде, её активно использует вокалист Молат в своих песнях, тут он каверит со своими друзьями из Небокрая на свою же песню)))

[Ravnur]

Мне нравится звучание в народных песнях, как в теме про аутентичный фольклор https://www.balto-sl...962#entry301668

Есть в этом какая-то особенная и пронизывающая крестьянская тоска.

[Tora_sama]

Мне нравится звучание в народных песнях, как в теме про аутентичный фольклор https://www.balto-sl...962#entry301668

Есть в этом какая-то особенная и пронизывающая крестьянская тоска.

Аналогично, вообще люблю фолк блэк метал с яркими народными инструментами. Кстати я думаю вам эта песня Молата понравится.

[Ravnur]

Танцевальные наигрыши. Можно представить себя на крестьянской свадьбе.

 

[Писястрат]

У грузин тоже есть дуда, и откуда она? может от кельтов галатов?

Проще найти народы, у которых не было волынок.
Однако ассоциации с кельтами волынка вызывает лишь потому, что в какой-то момент этот иснтрумент стал символом свободного духа и борьбы с англичанами. В то время как у других народов он либо запрещался как языческий, либо просто заменялся лирами, гармонями и прочими инструментами, казавшимися более гармоничными и выразитльными в музыкальном плане, не такимим плебейскими, а также не требущими больших сложностей в настройке и использовании.

 

Я думаю, она возникла ещё у первых скотоводческих (не путать с кочевническими) сообществ..

В Казахстане раскопали волынку, возраст которой оценили в 2500 лет, и одни приписали её принадлежность к древним тюркским кочевникам, а другие отождествили с известным только по легендам казахским инструментом "желбуаз". Хотя какие казахи 2500 лет назад.

[Писястрат]

Про дуду с самого начала

 

[Skalagrim]

Проще найти народы, у которых не было волынок.
 

а есть свидетельства о волынке у русских (славян) на территории России?

[Писястрат]

а есть свидетельства о волынке у русских (славян) на территории России?

 

https://53news.ru/no...o-unikalna.html

[Tora_sama]

С 3:10

А тут аж целый кавер на Burzum.

Сообщение изменено: Tora_sama, 28 Март 2021 - 12:01.

[Ravnur]

На видео не этнографическая дуда, а какая-то современная произвольная фентезийная вариация.

[Skalagrim]

На видео не этнографическая дуда, а какая-то современная произвольная фентезийная вариация.

 

Ну, на самом деле, очень мало групп, которые работают в этнографически-аутентичном ключе. А сохранившихся естественных исполнителей, наверное и нет больше в Европе. Это касется не только волынки. 

[Ravnur]

Речь не про исполнение, а про саму конструкцию и внешний вид. Исполнять только народные наигрыши, действительно, быстро надоест, да и записано их немного.

[Skalagrim]

Условно можно выделить фолклёрные группы и группы этнографичные (этнографичные, это должно быть сохранившиеся, какие-то старинные и старые тёти, без каких либо модернизаций и влияний). Фолклёрные группы очень могут вариировать в аутентичности и модернизациях. Любой из инструментов так или иначе модернизировался. В некоторых фолклёрных группах, может и присутствовать в той или иной мере элемент приемственности от этнографической музыки.

 

Кроме двух этих категорий, существует и такое дело, как постфольк, где традиционная музыка в любых пропорциях может комбинироваться с современными музыкальными стилями. Музыкальное творчество и модернизация этнографических музыкальных инструментов, это не преступление. 

 

Например кокле имела своё развитие, но старинные образцы сохранились и до 20 века.

Цитровидный кокле (cītarkokle) — более поздний инструмент, возникший под влиянием западноевропейских цитр, — с большим корпусом, металлическими колками и бо́льшим количеством струн.

Концертный кокле (koncertkokle) — с более широким диапазоном нот, на некоторых имеется устройство для изменения высоты тона струны.

Семейство оркестровых кокле системы С. М. Краснопёрова в регистрах сопрано, альт, тенор, бас.

Хроматический кокле — используется в национальных оркестрах и ансамблях

 

 

[Ravnur]

А кто сказал, что это преступление? Это не преступление, а офтоп, учитывая раздел. И может кого-то ввести в заблуждение, из-за чего я и оставил комментарий. Про музыку "вообще" есть отдельный подраздел в "Искусстве".